Chiến tranh công nghệ Mỹ - Trung liệu có tiếp tục căng thẳng dưới thời Joe Biden?

“Joe Biden sắp sửa trở thành chủ nhân Nhà Trắng vào ngày 20/1. Điều này có thể giúp ngành công nghiệp công nghệ toàn cầu nói chung được dịp thở phào nhẹ nhõm”, đó là nhận định của tờ Financial Times.

Nhiều người hy vọng rằng Đảng Dân chủ - phe giành chiến thắng trong cuộc chạy đua ghế tổng thống diễn ra cách đây ít lâu - sẽ cân nhắc đến việc xoa dịu căng thẳng với Trung Quốc và thiết lập sự ổn định cần thiết cho các doanh nghiệp.

Song, vẫn còn vô vàn câu hỏi bủa vây Joe Biden, bao gồm việc ông sẽ kiềm chế các gã khổng lồ công nghệ ở Mỹ như thế nào, phạm vi ảnh hưởng của chính sách do ông đề ra là bao nhiêu nếu Đảng Dân chủ không giành được quyền kiểm soát Thượng viện.

Sau 4 năm đầy biến động dưới thời Donald Trump nắm quyền, giờ đây, khi Mỹ được lãnh đạo bởi một tổng thống mới, số phận của các nhà sản xuất chip, điện thoại thông minh và các ông lớn internet trên toàn cầu sẽ thay đổi ra sao?

Chiến tranh công nghệ Mỹ - Trung bớt gay gắt?

Kỳ vọng lớn nhất của giới công nghệ dành cho Joe Biden là ông sẽ đảo ngược hoặc chí ít là giảm tốc độ của quá trình tách chuỗi cung ứng giữa Mỹ và Trung Quốc.

Kể từ khi Mỹ thêm Huawei Technologies vào danh sách đen thương mại hồi năm ngoái, các nhà cung ứng ở xứ cờ hoa có mối làm ăn với gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc đã thất thu hàng tỷ đô la.

Năm nay, chính quyền tổng thống Donald Trump tiếp tục thực hiện đàn áp trên quy mô lớn đối với các hãng công nghệ Trung Quốc, bao gồm cả Tik Tok. Điều này dẫn tới nguy cơ thiệt hại lớn hơn cho nhiều công ty công nghệ Mỹ, vì Thung lung Silicon lo ngại rằng căng thẳng càng leo thang thì Bắc Kinh sẽ càng trả đũa gay gắt hơn, tạo ra nhiều trở ngại cho việc giao lưu thương mại giữa các doanh nghiệp.

"Tôi nghĩ Biden sẽ tiếp tục tỏ ra cứng rắn với Trung Quốc, nhưng ông ấy cũng sẽ suy nghĩ một cách có chiến lược hơn và cân nhắc kỹ về mối quan hệ mà chúng ta muốn có với Bắc Kinh" - chuyên gia.

Nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng Joe Biden có lẽ sẽ không thúc đẩy việc tách chuỗi cung ứng, đồng thời, sẽ đưa ra nhiều chiến lược quy mô lớn nhằm giao dịch với Bắc Kinh.

“Tôi nghĩ Biden sẽ tiếp tục tỏ ra cứng rắn với Trung Quốc, nhưng ông ấy cũng sẽ suy nghĩ một cách có chiến lược hơn và cân nhắc kỹ về mối quan hệ mà chúng ta muốn có với Bắc Kinh... Cách tiếp cận của ông Trump đối với Trung Quốc, bao gồm việc tăng thuế quan, đã gây ra thiệt hại về tài sản thế chấp cho các công ty Mỹ”, Orit Frenkel - cựu chuyên gia đàm phán thương mại thuộc Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, hiện là giám đốc điều hành của nhóm vận động Sáng kiến Lãnh đạo Hoa Kỳ có trụ sở tại Washington - nhận định.

Tuy nhiên, ngay cả dưới thời Biden, chiến tranh công nghệ giữa hai cường quốc vẫn có khả năng gây gắt hơn, bởi Mỹ sẽ tiếp tục xem việc sức mạnh công nghệ ngày càng tăng của Trung Quốc là mối đe dọa tới an ninh quốc gia.

“Biden có thể sẽ mang chuỗi cung ứng trở lại Mỹ. Đó là cách giúp tái thiết nền kinh tế Mỹ. Thế nhưng ông sẽ không hà khắc như Trump”, Darrell West - phó chủ tịch kiêm giám đốc nghiên cứu quản trị tại Viện Brookings, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington - cho biết.

Điều không thay đổi có lẽ sẽ là sự chuyển dịch chuỗi cung ứng lớn ra khỏi Trung Quốc. Đây là kết quả cho việc chính quyền Trump tăng thuế và đàn áp các công ty như Huawei.

Apple, HP, Dell và Google đã yêu cầu các nhà cung ứng của họ hỗ trợ chuẩn bị các phương án sản xuất “ngoài Trung Quốc”, dù nhiều công ty điện tử chủ chốt đã mở rộng cơ sở sản xuất của họ ở các quốc gia Đông Nam Á, Đài Loan và Ấn Độ.

Simon Lin – chủ tịch Wistron – nhà lắp ráp iPhone và cung ứng cho Acer, HP, Dell – tin rằng sự chuyển đổi này sẽ tồn tại lâu hơn cuộc chiến thương mại đã châm ngòi cho nó: “Xu hướng đa dạng hóa khổng lồ này sẽ không thay đổi về lâu dài”.

Kế hoạch chuyển phần lớn công suất sản xuất sang Ấn Độ và Việt Nam của Apple cũng sẽ tiếp diễn bất chấp việc ai sẽ là chủ nhân Nhà Trắng. “Đa dạng hóa các rủi ro là mục tiêu chính dài hạn. Apple vẫn tiếp tục thực hiện dự án tại Ấn Độ. Nó sẽ không thay đổi vì kết quả bầu cử Mỹ” – một nguồn tin trong chuỗi cung ứng nói với Nikkei Asia.

Chính sách thân thiện hơn cho các nhân tài ngoại quốc?

Joe Biden có thể sẽ thu hồi một số chính sách nhập cư gần đây gây bất lợi cho các công ty công nghệ Mỹ trong việc tìm kiếm và lôi kéo nhân tài ngoại quốc. Đặc biệt quan trọng là chương trình thị thực lao động H-1B, chủ yếu được công ty công nghệ ở Thung lũng Silicon dùng để đưa những người nhập cư có tay nghề cao vào công ty.

Phần lớn thị thực H-1B được cấp cho công dân Trung Quốc và Ấn Độ nhưng vào hồi tháng 6, Hoa Kỳ đã đình chỉ cấp thị thực này và những thị thực lao động khác. Tiếp theo là những thay đổi về quy tắc được công bố vào tháng trước, nâng cao các yêu cầu đối với người nộp đơn H-1B.

Joe Biden có thể sẽ có lập trường thân thiện hơn về vấn đề nhập cư.

Lập trường không mấy thân thiện của chính quyền Trump trước các vấn đề nhập cư đã khiến ngày càng nhiều nhân tài công nghệ rời khỏi xứ cờ hoa, tự nguyện hoặc không tự nguyện.

“Chúng ta không còn sống trong thập niên 1920 nữa. Đây là một nền kinh tế toàn cầu và chúng ta phải cạnh tranh”, Diane Hernandez - luật sư nhập cư thuộc công ty luật Hall Estill phát biểu.

Joe Biden có thể sẽ không gây khó dễ cho các công ty công nghệ khi tuyển dụng nhân tài ngoại quốc, bởi vì sự ưu tiên này sẽ giúp họ duy trì tính cạnh tranh trên toàn cầu. Tuy nhiên, Hernandez mong rằng chính quyền của Biden sẽ thực hiện một vài thay đổi trong chính sách nhập cư trên cơ sở việc làm, bao gồm chương trình H-1B trong 4 năm tới.

“Biden có xu hướng theo phe bảo thủ hoặc ôn hoàn hơn khi nói tới các vấn đề nhập cư dựa trên cơ sở việc làm”, Hernandez dự đoán.

Lên kế hoạch đầu tư để xem xét?

Bước thay đổi từ tổng thống cũng có ý nghĩa lớn đối với các công ty riêng lẻ vướng vào mục tiêu kép của ông Trump là kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc và khởi động lại ngành sản xuất tại Mỹ.

Hai trong số những công ty công nghệ lớn nhất Đài Loan gồm Foxconn – nhà sản xuất điện tử theo hợp đồng lớn nhất thế giới và Công ty Sản xuất chất bán dẫn Đài Loan – nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới, đều cam kết đầu tư đáng kể vào Mỹ dưới thời Donald Trump.

Tuy nhiên, lời hứa ban đầu của Foxconn - đầu tư 10 tỷ đô la vào Wisconsin để xây dựng một nhà máy màn hình lớn và dây chuyền lắp ráp truyền hình - đã nhiều lần bị thu hẹp lại.

Kế hoạch của các công ty công nghệ hàng đầu châu Á có thể sẽ thay đổi khi Joe Biden nắm quyền.

Đây là một thực tế mà đối thủ của Trump đã nhanh chóng nắm bắt. Đưa các công đoạn sản xuất về Mỹ là một trong những cam kết tranh cử của tổng thống. Sự thất bại trong quá trình thực hiện cam kết đó đã khiến Trump đánh mất cảm tình trong các cuộc thăm dò ý kiến.

Trong khi đó, Công ty Sản xuất chất bán dẫn Đài Loan tuyên bố vào hồi tháng 5 rằng họ muốn xây dựng một nhà máy chip tân tiến trị giá 12 tỷ đô la tại Arizona – một bang chiến trường mà ông Trump suýt thua.

Chỉ 2 tuần trước khi cuộc bầu cử diễn ra tại Mỹ, nhà sáng lập Foxconn và cựu chủ tịch Terry Gou đã phát hành một thông báo cam kết tiếp tục đầu tư của công ty vào Wisconsin bất kể ứng cử viên nào giành chiến thắng, “miễn là các nhà hoạch định chính sách ở cấp liên bang, tiểu bang và địa phương vẫn duy trì cam kết với Foxconn”.

Tuy nhiên, chiến thắng của Joe Biden đã dấy lên hàng loạt câu hỏi về việc liệu các điều khoản đầu tư có được thương lượng lại cho cả hai dự án này hay không.

Giống như Foxconn và Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan, Samsung Electronics cũng đầu tư vào Mỹ trong thời kỳ Donald Trump cầm quyền, với điều kiện là dành cho một nhà máy sản xuất thiết bị gia dụng thuận lợi về mặt chính trị ở Nam Carolina.

Khoản đầu tư được công bố chỉ ít ngày trước khi giám đốc thực tế của Samsung gặp tổng thống vào năm 2017. Giờ đây, công ty công nghệ Hàn Quốc đã có lý do để chào đón Biden – bất chấp việc trở thành một trong những người chiến thắng sớm trong cuộc chiến thương mại của ông Trump.

Samsung đã đạt doanh số bán hàng khổng lồ trong lúc đối thủ đến từ Trung Quốc – Huawei – vật lộn dưới sự đàn áp của Washington, nhưng ban lãnh đạo của hãng không đánh giá cao sự bất ổn trong 4 năm qua.

Một giám đốc điều hành của Samsung cho biết sự ủng hộ của ông Biden cho một nền thương mại tự do và chủ nghĩa đa biên có thể giúp công ty tăng trưởng, bởi 80% doanh thu của họ đến từ thị trường ngoài nước. “Chúng tôi đã tăng trưởng xuyên suốt quá trình toàn cầu hóa thương mại. Đa số doanh nghiệp của chúng tôi phụ thuộc vào chuỗi giá trị toàn cầu”, người này tiết lộ.

Càng nhiều tiền, càng nhiều quy định?

Xét về chính sách công nghệ nội địa, Joe Biden đã cam kết đầu tư mạnh vào các công nghệ mới trong chương trình nghị sự kinh tế “Mua hàng Mỹ” của mình. Kế hoạch này bao gồm 300 tỷ đô la cho các công nghệ mới từ xe điện, vật liệu nhẹ cho đến 5G và trí tuệ nhân tạo - những lĩnh vực mà Trung Quốc đang nhanh chóng thu được lợi nhuận.

“Dưới sự lãnh đạo của chính quyền Joe Biden, sẽ có nhiều sự hỗ trợ hơn cho lĩnh vực công nghệ, tôi tin là như thế”, Rob Atkinson – chủ tịch Quỹ Đổi mới và Công nghệ Thông tin, một tổ chức tư vấn chính sách công có trụ sở tại Washington – khẳng định.

Các ông lớn mạng xã hội có khả năng phải hứng chịu nhiều quy định hơn dưới thời Joe Biden.

“Chúng tôi nhận thấy nguồn tài trợ đáng kể thông qua Quỹ Khoa học Quốc gia hoặc các cơ quan liên bang khác để hỗ trợ phát triển AI, điện toán lượng tử và sản xuất thông minh. Sẽ có nhiều tiền hơn để triển khai 5G”, ông bổ sung.

Tuy nhiên, ông Joe Biden và phó tổng thống đắc cử - Kamala Harris cũng là những người công khai chỉ trích lĩnh vực công nghệ và kêu gọi đưa ra nhiều quy định hơn, đặc biệt là đối với các gã khổng lồ mạng xã hội như Facebook.

Biden cũng kêu gọi đánh thuế thu nhập liên bang tối thiểu nhằm vào các công ty như Amazon. Darrell West – giám đốc nghiên cứu Viện Brookings lý giải: “Biden lo ngại về chính sách cạnh tranh, an ninh mạng, quyền riêng tư và một số khía cạnh khác. Vì vậy, tôi nghĩ rằng sẽ có nhiều sự giám sát của chính phủ hơn đối với lĩnh vực công nghệ”.